МАГАДЛАН ИТГЭМЖЛЭЛ гэдэг нь чанарын урьдчилан тогтоосон шалгуур, үзүүлэлтүүдийг хангаж байгаа буюу давуулан биелүүлж буй боловсролын байгууллага, эсвэл түүний тодорхой салбарын үйл ажиллагааг эрх бүхий хөндлөнгийн этгээд магадлан шалгаж, хүлээн зөвшөөрөх үйл ажиллагаа юм.

Магадлан итгэмжлэл нь байгууллагын буюу сургалтын байгууллагыг бүхэлд нь хамарсан, хөтөлбөрийн буюу сургалтын тодорхой нэгжийн үйл ажиллагааг хамарсан гэсэн хоёр үндсэн хэлбэртэй байна.

 

 

Байгууллагын магадлан итгэмжлэл

Дээд болон мэргэжлийн боловсролын сургалтын байгууллагын магадлан итгэмжлэх үйл ажиллагаа дараах үе шаттайгаар явагдаж байна. Үүнд:

  • Магадлан итгэмжлүүлэх хүсэлт гаргасан байгууллага БМИҮЗ-өөс тогтоосон стандарт үзүүлэлтүүдийн дагуу эрхэм зорилго, зорилт, санхүү эдийн засаг, барилга байгууламж материаллаг нөхцөл, сургалтын агуулга, эрдэм шинжилгээний ажил, багш, суралцагч, номын сан, удирдлага зохион байгуулалт зэрэг 9 чиглэлээр үйл ажиллагаандаа иж бүрэн үнэлэлт, дүгнэлт өгч өөрийн үнэлгээний тайлан бэлтгэнэ.
  • БМИҮЗ-ийн ажлын албанаас тухайн байгууллагын магадлан итгэмжлэлийн бэлтгэлийг хангуулахад чиглэсэн зөвлөгөө, тусламж үзүүлж хамтран ажиллана.
  • БМИҮЗ-өөс томилогдсон шинжээчид тухайн байгууллагын үйл ажиллагаанд магадлан итгэмжлэлийн шалгуур болон өөрийн үнэлгээний чиглэл бүрээр үнэлгээ өгч, тайлан бэлтгэнэ.
  • Тухайн сургалтын байгууллага шинжээчдийн өгсөн дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрч байгаа эсэх талаар алба ёсоор саналаа өгнө.
  • БМИҮЗ-ийн хуралдаанаар шинжээчдийн дүгнэлтийг хэлэлцээд тухайн сургуулийг магадлан итгэмжлэх эсэх талаар нууц санал хураалт явуулж эцсийн шийдвэр гаргана.

Магадлан итгэмжлэл нь тухайн боловсролын байгууллага төрөөс санхүүгийн дэмжлэг авах, суралцагчид нь төрөөс үзүүлэх хөнгөлөлт, урамшуулал, зээлд хамрагдах эрх эдлэх, төрийн захиргааны эрх бүхий байгууллагаас зохих шийдвэр дүгнэлт гаргах үндэс болдог. Мөн байгууллагын үйл ажиллагаанд хамт олны гишүүн бүрийг татан оролцуулж өөрөө өөртөө иж бүрэн үнэлгээ дүгнэлт өгч цаашид өөрийгөө хөгжүүлэх чиглэл, хэтийн төлөвөө тодорхойлоход дэмжлэг үзүүлээд зогсохгүй, сургалтын чанарыг олон улсын түвшинд ойртуулан нийцүүлэх, кредит цагийг харилцан хүлээн зөвшөөрөхөд түлхэц болдгоороо онцгой ач холбогдолтой юм.

Хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэл

Монгол улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт дээд боловсролын хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэл явуулах тухай заасан билээ. Энэхүү заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Боловсролын магадлан итгэмжлэх үндэсний зөвлөл хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийн эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх, арга зүйн баримт бичгүүдийг боловсруулан гаргах, энэ чиглэлээр гадаад орнуудын туршлагыг судлан өөрийн орны нөхцөлд тохируулан хэрэгжүүлэх талаар бодитой ажлуудыг хийжээ.

Хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийг БМИҮЗ, Хөтөлбөрийн үнэлгээний мэргэжлийн зөвлөл, шинжээчид, хөтөлбөр хэрэгжүүлэгч нэгж гэсэн 4 субьектийг түшиглэн явуулахаар төлөвлөж энэхүү үйл ажиллагаанд тухайн мэргэжлийн холбоод, ажил олгогчдын төлөөлөгчдийг аль болохоор өргөн татан оролцуулах бодлого баримталж байгаа нь гадаад орнуудын чиг хандлагад нийцэж байна Хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийн зорилго нь тухайн сургалтын байгууллагын хэрэгжїїлж байгаа сургалтын хөтөлбөрийг тасралтгүй боловсронгуй болгох, сургалтад шинэлэг дэвшилтэт арга технологи нэвтрүүлэхийг дэмжих, бэлтгэж буй мэргэжилтний чадварыг сайжруулахад нөлөө үзүүлэх, сайн хөтөлбөрүүдийг нийтэд хүргэж мэдээлэхэд оршино.

Үүний зэрэгцээгээр хөтөлбөрийг магадлан итгэмжилснээр улс хоорондын дээд болон мэргэжлийн боловсролыг харилцан хүлээн зөвшөөрөх, кредит цагийг хөрвүүлэх асуудлын үндэс суурь тавигдаж, манай орны оюутан залуучууд тухайн сурч байгаа анги, курс, эзэмшсэн мэргэжил, эрдмийн зэргээ гадаадын их, дээд сургуулиудад шууд үргэлжлүүлэх ба ахиулан суралцах боломжийг хангах юм.

Үндэсний магадлан итгэмжлэлийн ач холбогдол

Тухайн байгууллага /хөтөлбөр/ магадлан итгэмжлэлийн шалгууруудыг хангаж буйг баталгаажуулж өгнө. Иргэд өөрийн боловсрох хэрэгцээнд нийцсэн сургалтын байгууллагаа /хөтөлбөр/ сонгоход туслана.Тухайн боловсролын байгууллага /хөтөлбөр/ өөрөө өөрийгөө таних, өөрийгөө бусадтай жиших, бусад байгууллагатай харилцан итгэлцэх, бие биенийхээ хөтөлбөрийг хүлээн зөвшөөрөхөд туслана. Тухайн боловсролын байгууллага /хөтөлбөр/ төрөөс санхүүгийн дэмжлэг авах, суралцагчид төрийн хөнгөлөлт, урамшуулал, зээлд хамрагдах эрх эдлэх, төрийн захиргааны эрх бүхий байгууллагаас зохих шийдвэр дүгнэлт гаргах үндэс болно. Боловсролын байгууллага /хөтөлбөр/ цаашид өөрийгөө сайжруулах, хөгжүүлэх, ингэснээр улсын хэмжээнд нийт дээд боловсролын байгууллагад тавих минимум шаардлагын төвшинг улам дээшлүүлэх бололцоог олгоно. Багш, хамт олныг байгууллагаа үнэлэх, байгууллагын төлөвлөлтөнд өргөнөөр татан оролцуулна. Өөрсдөө сургуулийнхаа юу нь болохгүй доголдож байгааг тогтоож, хүн бүр суралцаж, дадлагатай болно.

ACBSP нь 1988 онд Канзас мужид бизнесийн сургуулиуд, сургалтын хөтөлбөрүүдийн онцлогт тохирсон магадлан итгэмжлэл хийх зорилготой байгуулагджээ. Тухайн үед Америкийн дээд боловсролын 2400 гаруй байгууллагад бизнесийн удирдлага, санхүү, менежмент болон маркетингийн чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэж байсан ба эдгээрээс 260 нь магадлан итгэмжлэгдсэн байв. Үлдсэн 2140 сургуулиуд зөвхөн бизнесийн мэргэжлийн хөтөлбөрүүдийг магадлан итгэмжилдэг тухайн мэргэжлийн философи, агуулгыг нарийн мэддэг, зорилго зорилтыг нь ойлгодог тийм магадлан итгэмжлэлийн байгууллагатай болох шаардлага тавьсны үндсэн дээр ACBSP байгуулагдсан юм. ACBSP нь 1992 онд USDE-ээр, 2001 онд CHEA-аар хүлээн зөвшөөрөгдсөн нь эдийн засаг бизнесийн чиглэлийн магадлан итгэмжлэх байгууллагуудаасаа анхных нь болсон түүхтэй. 2001 оны байдлаар 47 орны 930 гаруй гишүүнтэй болсон байна. Одоогийн байдлаар Монгол улсын 12 их, дээд сургууль АНУ-ын Бизнесийн сургуулиуд, сургалтын хөтөлбарийн магадлан итгэмжлэлийн зөвлөл / ACBSP/-ээр магадлан итгэмжлүүлэхээр хүсэлтээ гарган хамтын ажиллагаагаа эхлүүлээд байна. Энэхүү ажиллагаанд БМИҮЗ нь Үндэсний төлөөлөгчөөр оролцон эдгээр сургуулиуд болон ACBSP-г холбон хамтран ажиллахаар санамж бичигт 2011 оны 11 дүрээр сарын 25-нд хоёр тал гарын үсэг зурсан болно.

 

ACBSP эрхэм зорилго

ACBSP нь бизнесийн боловсролыг тасралтгүй хөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж буй шилдэг туршлагыг хүлээн зөвшөөрөх, дэмжин сурталчлах, хөгжүүлэх бөгөөд бизнесийн мэргэжлийн сургалтын хөтөлбөрүүдийг магадлан итгэмжилнэ.

ACBSP нь АНУ-ын бүх муж болон дэлхийн бусад орнуудад дипломын, бакалаврийн, магистр, докторийн сургалт явуулдаг бизнесийн сургууль, хөтөлбөрүүдийг магадлан итгэмжлэх, чанарын үнэлгээ хийх үйлчилгээг өөрийн эрхэм зорилгын дагуу үзүүлдэг.

ACBSP нь шилдэг сургахуй, сурахуйн туршлагатай бизнесийн сургууль, хөтөлбөрийг магадлан итгэмжилснээр бизнесийн боловролыг тасратгүй хөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж буй сургалтыг шилдэг туршлагыг олж тогтоон, дэмжин сурталчилж, хүлээн зөвшөөрүүлэх өөрийн эрхэм зорилгыг хэрэгжүүлдэг.

ACBSP нь төгс сайн сургалт руу чиглэсэн стандарт шалгууруудыг боловсруулахдаа түүнчлэн үйл ажиллагаандаа дараахь зарчимуудыг баримталдаг. Үүнд:

  • ACBSP нь төгс сайн сургахуйг хөхүүлэн дэмжих бөгөөд улмаар “сурахуйд суралцах нь” оюутнуудад чухал болохыг онцлох
  • ACBSP нь багш нарын сургахуйн ур чадварыг дээшлүүлэх гол арга хэрэгсэл нь судалгааны ажил гэж үзнэ. Иймд сургалтын байгууллага нь сургахуйн болон судалгааны ажлын үр өгөөжтэй, зохистой харьцааг дэмжинэ.
  • ACBSP нь сургалтад бүтээлч аргууд болон дэвшилтэд технологи ашиглахыг дэмжинэ.
  • ACBSP нь багш нарын сургахуйн амжилт ба цаг үеийн бизнесийн үйл ажиллагаанд оролцох оролцоог чухалчилж үзнэ.
  • ACBSP нь дэлхий дахинд бизнесийн сургалтын хөтөлбөрүүдийг сайжруулах зорилготой даяаршлын хөгжлийн төлөө манлайлахыг эрмэлзэнэ.
  • ACBSP нь сургалтын хөтөлбөрийн үр дүнг үнэлэхэд оюутны оролцоог хангах нь бизнесийн боловсролын чанарыг цаашид сайжруулахад зайлшгүй шаардлагатай зүйл гэж үзнэ.
  • ACBSP нь байгууллагынхаа стратегийн алсын хараа, эрхэм зорилгын хэрэгжилтийг дэмжих шинэ үйлчилгээ, үйл ажиллагааг ямагт дэмжин тасралтгүй явуулна.

Эрхэм зорилго, үнэт зүйлс, үзэл баримтлал болон эдгээр зарчимууд нь ACBSP-ын тулгуур үндэс юм. ACBSP нь сургахуйн ур чадварт манлайлахад чиглэсэн стандартуудыг хэрэгжүүлэх шалгуур үзүүлэлтүүдийг байнга нягталж, шинэчилж байхад анхаарна. 

Олон улсын магадлан итгэмжлэлийн ач холбогдол

  • Магадлан итгэмжлэгдсэнээр тухайн сургууль нь цаашдын хөгжил дэвшил, ололт амжилт болон тэтгэлэгт хөтөлбөрүүдээ улам бэхжүүлэхэд бүхий л бололцоогоо дайчлан ажиллах хариуцлага нь дээшилдэг.
  • Магадлан итгэмжлэл хийлгэхийн тулд өөрийн үнэлгээний тайлан бэлтгэх нь тухайн сургууль өөрсдийн оюутнуудийн сургалтын чанар болон эрхэм зорилго, зорилтын хэрэгжилтийг нарийвчлан судлах боломжийг бүрдүүлдэг.
  • Нөлөө бүхий бизнесийн сургалтын хөтөлбөрүүдээ магадлан итгэмжлүүлснээр үндэсний магадлан итгэмжлэлийн байгууллагад эерэг хандлага төрүүлэх ба хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэл хийлгэснээр тухайн хөтөлбөрийн нийгэмд өрсөлдөх байр суурийг өндөрт өргөж баталгаажуулдаг.
  • Магадлан итгэмжлэгдсэн байх тухайн сургуулийг олон нийтэд танигдах замыг нээж өгдөг.
  • Донор байгууллагууд, сангууд болон Засгийн газрын санхүүжилт хийх үед магадлан итгэмжлэгдсэн сургуулиуд илүү нэр хүндтэй, давуу боломжтой байдаг.
  • Зарим мужуудад магадлан итгэмжлэгдсэн сургуулиуд төрөөс гүйцэтгэлд тулгуурласан санхүүжилт авдаг.
  • Магадлан итгэмжлэгдэх нь тухайн сургуулийн хувьд бахархал, нэр төрийн хэрэг байдаг.

Магадлан итгэмжлэгдэх нь багш, ажиллагсдад ямар ач тустай вэ?

  • Үндэсний хэмжээнд магадлан итгэмжлэгдсэнээр тухайн сургуулийн хамт олон хийж байгаа ажилдаа илүү идэвхитэй болж, өөрсдийн хийж бүтээж байгаагаараа зүй ёсоор бахархдаг.
  • Магадлан итгэмжлэгдсэн сургуулийн багш нар “Болдриж сургалт” гэх мэт үндэсний сургалт, семинаруудад оролцож, чанарын баталгаажуулалтаас хоцрохгүй мэдээлэлтэй байх бүрэн боломжоор хангагддаг.
  • Магадлан итгэмжлэгдсэн сургууль, хөтөлбөрт багшилснаар тухайн багш нь салбарын мэргэжил нэгтнүүдийнхээ дотор илүү нэр хүндтэй байдаг.
  • Магадлан итгэмжлэгдсэн сургуульд багшилснаар төрөл бүрийн сургалтуудад хамрагдан мэргэжил дээшлүүлэх, бусад сургуулиуд дээр шинжээчээр ажиллах боломжтой болдог.

Магадлан итгэмжлэгдэх нь суралцагчдад ямар ач тустай вэ?

  • Магадлан итгэмжлэл нь оюутнуудын хэрэгцээ шаардлагад бүрэн нийцсэн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, багш нарыг оюутнуудтай илүү хүртээмжтэй ажиллахад түлхэц болдог.
  • Магадлан итгэмжлэгдсэнээр  оюутнуудад чанартай мэргэжил олгох бүрэн боломжоор хангаж өгдөг.
  • Магадлан итгэмжлэгдсэнээр оюутнуудийн сурах бололцоог бүрэн хангасан орчин үеийн сургалтын хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж, материаллаг баазтай байх шаардлага тавигддаг нь оюутнуудад хэрэгтэй зүйлийн тоонд зайлшгүй орно.
  • Оюутанд үзүүлэх үйлчилгээ нь үргэлж шинэчлэгдэж, нэмэгдэж байдаг.
  • Төгсөгчид нь ажилд орохдоо магадлан итгэмжлэгдсэн сургууль, хөтөлбөрөөр төгссөнөө CV дээрээ бөглөж өгдөг.